به گزارش میدان، فوتبال در ایران، فقط یک ورزش پرطرفدار نیست، بلکه پدیده‌ای اجتماعی و فرهنگی با آثار و ابعاد ملّی است که با زندگی روزمره میلیون‌ها ایرانی گره خورده است. با این حال، سال‌هاست که فوتبال کشورمان با چالش‌های زیرساختی مواجه بوده؛ چالش‌هایی که نه تنها کیفیت رقابت‌ها را تحت‌الشعاع قرار داده است، بلکه مانعی جدی در مسیر حرفه‌ای‌سازی، توسعه پایدار و حضور مؤثر در عرصه‌های بین‌المللی بوده‌اند.
تجربه‌های تلخ فوتبال ایران، زیر تیغ نقد علمی
در سال‌های اخیر، فوتبال ایران، بارها قربانی کمبود زیرساخت‌های استاندارد شده است. نبود استادیوم‌های ایمن و مجهز، فقدان کمپ‌های تمرینی حرفه‌ای، کمبود امکانات پزشکی ورزشی و نقصان مراکز مناسب اقامتی برای تیم‌ها و هواداران، موجب لغو یا تعویق مسابقات، تغییر محل بازی‌ها و محرومیت از میزبانی رویدادهای مهم شده است. این ناکامی‌ها، نه تنها تصویر ایران را در رسانه‌های جهانی مخدوش کرده، بلکه تجربه‌ای ناامیدکننده برای بازیکنان، مربیان، هواداران و فعالان رسانه‌ای رقم زده است.
جوانان دانشگاهی؛ معماران تحول در فوتبال ملی
اکنون با همت جمعی از جوانان دانشگاهی همزمان با ۲۶ مهر (روز ملّی تربیت بدنی و ورزش) پروژه‌ای تحت عنوان «طرح جامع توسعه زیرساخت‌های ورزش فوتبال» ارائه شده که چشم‌اندازی نو را پیش روی فوتبال ایران قرار داده است. این پروژه پژوهشی، با سرپرستی علیرضا جباری‌زادگان، مدرس معماری و پژوهشگر حوزه طراحی ورزشی و با همکاری تیمی متشکل از جوانان مستعد دانشگاهی، تهیه و تدوین شده است. اعضای تیم طراحی شامل آمیتیس پسندیده، آتنا صباغیان، پری‌ناز میثاقی، سارا مشهدبان کوچک‌سرائی، مبینا اسدی، شبنم نرمی‌زاده و امین صفا به عنوان گروهی خلاق، متعهد و متخصص با دانش میان‌رشته‌ای خود، تلاش کرده‌اند تا پُلی میان کاستی‌های گذشته و آینده‌ای حرفه‌ای برای فوتبال ایران بسازند.
رویکرد چندبُعدی؛ از ورزشگاه تا دیپلماسی ورزشی
این طرح، با نگاهی جامع و چندبُعدی به همه مؤلفه‌های زیرساختی فوتبال پرداخته و تلاش کرده تا ایران را به سطحی حرفه‌ای در میزبانی مسابقات ملًی و بین‌المللی برساند. محورهای اصلی طرح عبارتند از:
۱. زیرساخت‌های ورزشی
- احداث و نوسازی استادیوم‌های مدرن با رعایت استانداردهای ایمنی، فنی و بین‌المللی
- ایجاد کمپ‌های تمرینی مجهز برای تیم‌های ملی، باشگاهی و رده‌های پایه
- توسعه مراکز پزشکی ورزشی با امکانات و تجهیزات تخصصی برای درمان، توان‌بخشی و پایش عملکرد بازیکنان
۲. زیرساخت‌های اقامتی
- طراحی و ساخت هتل‌ها و مراکز استاندارد اقامتی و پذیرایی برای تیم‌ها، هواداران و گردشگران ورزشی
- ایجاد فضاهای موقت اقامتی در نزدیکی ورزشگاه‌ها برای تسهیل در میزبانی رویدادهای بزرگ
۳. زیرساخت‌های حمل‌ونقل
- بهبود شبکه‌های جاده‌ای، ریلی و هوایی برای دسترسی آسان، سریع و ایمن به مراکز ورزشی
- طراحی مسیرهای اختصاصی برای جابه‌جایی تیم‌ها، داوران و نمایندگان رسانه‌ها در زمان مسابقات
۴. زیرساخت‌های مدیریتی و فناوری
- ایجاد سامانه‌های هوشمند مدیریت مسابقات، بلیت‌فروشی، کنترل ورود و خروج و امنیت
- توسعه زیرساخت‌های رسانه‌ای برای پوشش حرفه‌ای رقابت‌ها در سطح جهانی
- استفاده از فناوری‌های نوین برای هماهنگی میان تیم‌ها، داوران، نهادهای اجرایی و رسانه‌ها
۵. زیرساخت‌های فرهنگی و تفریحی
- طراحی فضاهای جانبی فرهنگی، هنری و تفریحی در اطراف ورزشگاه‌ها
- ایجاد مراکز نمایش هویت ملی، تاریخ فوتبال ایران و تعامل فرهنگی با هواداران بین‌المللی
فوتبال به مثابه موتور توسعه ملی
اجرای کامل این طرح، پیامدهایی فراتر از ورزش خواهد داشت و می‌تواند موتور محرک توسعه در حوزه‌های مختلف به شرح زیر باشد:
- رفع محدودیت‌های زیرساختی: پایان دادن به مسائل و مشکلات مزمن در برگزاری مسابقات و میزبانی رویدادهای ورزشی
- ارتقای جایگاه بین‌المللی: معرفی ایران به عنوان میزبان حرفه‌ای و قابل اعتماد در رقابت‌های آسیایی و جهانی
- توسعه اقتصادی: رونق گردشگری ورزشی، جذب سرمایه‌گذاری، ایجاد اشتغال و توسعه مناطق میزبان
- گسترش فرهنگ فوتبال: تقویت فوتبال همگانی و حرفه‌ای در میان نسل‌های مختلف
- دیپلماسی ورزشی: ارتقای اعتبار ملًی از طریق تعامل فرهنگی و ورزشی با کشورهای دیگر
*علیرضا جباری زادگان
پژوهشگر و مدرس معماری
