خارجی‌های لیگ ایران؛ سرمایه‌گذاری صحیح یا پر کردن جای خالی؟

به گزارش میدان، از دهه‌های گذشته، پای بازیکنان خارجی به لیگ برتر ایران باز شد؛ اما الگوی ثابتی در این روند وجود نداشت. در میان صدها بازیکن وارداتی، تنها معدودی از این بازیکنان توانستند اثری ماندگار بر جای بگذارند. در مقابل، بسیاری بدون کارنامه درخشانی لیگ را ترک کردند و بعضی حتی پرونده‌های حقوقی سنگین برای باشگاه‌ها در فیفا ایجاد کردند. این درحالی است که لیگ برتر ایران در سال ۲۰۲۴ رتبه ۶۸ جهان را داشت و در آسیا در رده پنجم ایستاد؛ جایگاهی که نشان می‌دهد هزینه‌های میلیاردی برای خرید بازیکنان خارجی، هنوز به ارتقای کیفیت فوتبال ایران منجر نشده است.

بازار امسال؛ سهم 7+1 خرید

فدراسیون فوتبال، در طی جلسه‌ای که در خرداد ماه برگزار شد اعلام کرد سهمیه خرید بازیکنان خارجی از 5+1 (پنج بازیکن از هرملیتی و یک بازیکن آسیایی) به 7+1افزایش یافته است. این خبر نویدبخش افزایش قدرت انتخاب باشگاه‌ها بود و در پی آن نقل و انتقالات تابستانی لیگ بیست‌وچهارم نیز با خرید و فروش ۲۲ بازیکن خارجی همراه شد، برخی از ایران رفتند، برخی ماندند و برخی اضافه شدند. اما مسئله اینجاست که برخی از آن‌ها بالای ۳۰ سال سن دارند یا سابقه چندانی در سطح اول فوتبال نداشته‌اند. حتی در موردی خاص، سرژ اوریه، با شرایط فیزیکی پرریسک و بیماری هپاتیت جذب شد. همزمان، به‌دلیل مشکلات مالی و تأخیر در ثبت قراردادها، بعضی خریدها به سرانجام نرسید و پنجره نقل و انتقالات با حاشیه بسته شد.

ایجنت‌ها، قدرتی بالاتر از باشگاه

یکی از اصلی‌ترین پرسش‌ها، نحوه انتخاب این بازیکنان است. شفافیتی وجود ندارد؛ برخی با نظر سرمربی، برخی به سفارش مدیریت و بسیاری هم از مسیر ایجنت‌ها جذب می‌شوند. همین جاست که دلالی و نبود استعدادیابی واقعی، کیفیت خریدهای خارجی را زیر سؤال می‌برد. مدیران بارها از نقش پررنگ ایجنت‌ها گفته‌اند، اما هرگز نامی از آنان برده نشده است. پیش‌تر محممدرضا زنوزی، مدیر باشگاه تراکتور، درباره این عملکرد در برنامه‌ای تلویزیونی هشدار داد و این درحالی است که محمد شروین اسبقیان، ‌معاون توسعه ورزش قهرمانی وزارت ورزش، نیز اعلام کرده بود که تشکیلات نظارتی و حوزه قهرمانی و کمیته‌ها موارد مربوط به ایجنت‌ها را دنبال می‌کنند و وزارت نسبت به این موضوع بی تفاوت نیست. نمی‌توان ساماندهی بصورت گرفته در این حوزه را نادیده گرفت اما نمی‌توان با قاطعیت درباره تاثیرگذاری این روند صحبت کردد. 

شکاف کمیت و کیفیت با لیگ‌های آسیایی

درحالی‌که کشورهایی مثل عربستان و قطر با جذب بازیکنان طراز اول دنیا، سطح لیگ و توجه جهانی را بالا برده‌اند، ایران همچنان درگیر خرید بازیکنانی است که حتی تفاوت محسوسی با بهترین‌های لیگ داخلی ندارند. مصداق آن در بازی سپاهان مقابل الدحیل در بازی پی‌آف لیگ نخبگان نمایان شد. توتا، مدافع برزیلی این تیم، به تنهایی 15 میلیون یورو ارزش دارد، در حالی که ارزش کل تیم سپاهان 15.2 میلیون یورو است. نتیجه روشن است؛ لیگ ایران با رتبه ۶۸ جهانی و جایگاه پنجم در آسیا، همچنان از سطح اول فوتبال قاره دور مانده است. سیاست‌های مبهم نقل و انتقالات، نیمکت‌نشینی خارجی‌های پرهزینه، بدهی‌های ارزی، و محدودیت‌های خرید بازیکن تنها بخشی از این روند پر سوال هستند.

اتکا به ایجنت‌ها و خریدهای کوتاه‌مدت و جای خالی استعدادیابی حقیقی در لیگ برتر ایران، انتقادها را به سمت قوانین باشگاه‌ها و فدراسیون می‌کشاند تا حواشی، توجه به نتایج را در ابهام فرو نبرد.