فرهنگ هواداری در حضیض؛ چاله میدان روی سکوها!/ تراوشات مغزهای کوچک زنگ زده

فوتبال به‌عنوان محبوب‌ترین ورزش در ایران، همواره با شور و شوق خاصی از سوی هواداران همراه بوده است. اما در کنار این شور و شوق، چالش‌هایی نیز در زمینه فرهنگ هواداری و مدیریت رفتار هواداران در ورزشگاه‌ها وجود دارد.

کانون‌های هواداری به‌عنوان نهادهای رسمی هواداران، می‌توانند نقشی کلیدی در بهبود این وضعیت ایفا کنند، اما در حال حاضر با مشکلات جدی مواجه‌اند.

کانون‌های هواداری در ایران، به‌ویژه در تیم‌های بزرگ و محبوب، وجود دارند.، اما معمولاً در عمل نتوانسته‌اند به‌طور مؤثر در راستای ارتقاء فرهنگ هواداری و کنترل رفتار تماشاگران عمل کنند.

بسیاری از کانون‌ها به محلی برای بروز پرخاشگری و خشونت تبدیل شده‌اند، به‌گونه‌ای که به جای ترویج فرهنگ مثبت و حمایت از تیم، به‌نوعی از بروز ناهنجاری‌ها و رفتارهای غیرقانونی دامن می‌زنند.

یکی از بزرگ‌ترین چالش‌ها، عدم نظارت و مدیریت مؤثر بر رفتار هواداران در ورزشگاه‌هاست. بسیاری از هواداران بدون بلیت یا حتی با بلیت‌های جعلی وارد ورزشگاه‌ها می‌شوند و این موضوع به ناهنجاری‌های رفتاری دامن می‌زند.

در بسیاری از موارد، فرهنگ هواداری در ایران به‌جای ترویج حمایت از تیم و ایجاد فضای سالم، به‌نوعی به تشویق خشونت و رفتارهای ناپسند منجر می‌شود. هواداران به‌جای تشویق مثبت، به تهاجم لفظی و جسمی به یکدیگر و حتی بازیکنان و کادر فنی می‌پردازند.

در دنیای فوتبال، هیجان و احساسات همیشه در کنار هم هستند. اما گاهی این احساسات به سمت تاریک‌تری می‌چرخند و صحنه‌هایی را رقم می‌زنند که نه تنها زیبایی‌های ورزش را تحت‌الشعاع قرار می‌دهند، بلکه جان انسان‌ها را نیز به خطر می‌اندازند. 

در ۱۲ اردیبهشت ۱۴۰۳، ورزشگاه آزادی شاهد یک واقعه تلخ بود؛ درگیری میان هواداران زن تیم پرسپولیس و هواداران مرد تیم سپاهان. این تقابل، اولین باری بود که طرفداران فوتبال در ایران به این شکل تقسیم‌بندی شده بودند.

 در ابتدا، این درگیری با کلمات آغاز شد و به سرعت به یک نزاع فیزیکی تبدیل شد؛ سنگ، صندلی و دیگر اشیاء به سمت یکدیگر پرتاب می‌شد.این نزاع که ریشه‌های جنسیتی داشت، به تدریج به یک بحران بزرگتر تبدیل شد و بسیاری از حاضرین در ورزشگاه را درگیر کرد. 

یکی از عوامل اصلی این درگیری، رئیس لیدر سپاهان بود که با توهین به هواداران زن پرسپولیس، اوضاع را ملتهب‌تر کرد. این اتفاق، واکنش‌های زیادی را در جامعه به همراه داشت و بار دیگر بر ضرورت احترام در عرصه ورزش تاکید کرد.

در یک بازی حساس دیگر، پرسپولیس به مصاف تراکتور رفت و هواداران دو تیم با اشتیاق و هیجان به ورزشگاه آمدند. اما در این میان، احساسات منفی نسبت به بیرواند، دروازه‌بان سابق پرسپولیس که به تراکتور پیوسته بود، فضای ورزشگاه را تحت تأثیر قرار داد.

فحاشی‌ها و شعارهای تند و تیز علیه او به سرعت در میان هواداران گسترش یافت و به یک تنش جدی تبدیل شد.

این تنش نه تنها به کلمات محدود نماند و به دعواهای فیزیکی کشیده شد، بلکه متأسفانه چندین نفر از هواداران در این درگیری‌ها مصدوم شدند. آنچه که بیشتر از همه قلب‌ها را به درد آورد، حادثه‌ای بود که منجر به از دست رفتن چشم یک هوادار شد.

بازی نساجی و تراکتور در هفته چهاردهم لیگ برتر به یک دوره جنجالی و پرتنش تبدیل شد. در دقایق پایانی این دیدار، اخراج یکی از بازیکنان تراکتور و همچنین سرمربی این تیم موجب بروز تنش‌ها و هیجانات شدیدی میان هواداران دو تیم گردید.

هواداران نساجی که با تمام وجود در حال تشویق تیم خود بودند، به این وقایع واکنش نشان دادند و این موضوع جرقه‌ای برای درگیری میان هواداران نساجی و تراکتور شد. صندلی‌ها در استادیوم شکسته و به سمت یکدیگر پرتاب شدند.

این تنش‌ها به سرعت از داخل استادیوم به خیابان‌ها کشیده شد و درگیری‌ها به خارج از استادیوم نیز رسید.

برخی از هواداران نساجی به خودروهای پلاک تبریز خسارت وارد کردند. این رفتارهای غیرورزشی نه تنها به وجهه فوتبال آسیب می‌زند، بلکه می‌تواند موجب بروز مشکلات اجتماعی و امنیتی نیز شود.

با ورود نیروهای انتظامی به محل حادثه، تعدادی از هواداران دو تیم بازداشت شدند تا از ادامه درگیری‌ها جلوگیری شود.

ناهنجاری‌های موجود در فوتبال باشگاهی کشور بارها مورد نقد و بررسی قرار گرفته است. بدون شک، رفتارهای ناپسند برخی هواداران در جریان بازی‌ها، موضوعی جدی و قابل تأمل است.

به دفعات رئیس فدراسیون فوتبال بر ضرورت هوشمندسازی ورود هواداران به ورزشگاه، و اهمیت ایجاد کانون‌های هواداری و اصلاح نظام بلیت‌فروشی تاکید کرده است . همچنین، دستورات لازم را برای ساماندهی وضعیت بلیت‌فروشی و کنترل هواداران حاضر در ورزشگاه صادر کرده تا شاهد بهبود شرایط در لیگ برتر باشیم. با این حال، هنوز اقدام مؤثری در این زمینه انجام نشده است.

قوانین معمولاً جریمه‌های مالی برای تیم‌ها و محرومیت‌هایی برای تماشاگران وضع می‌کنند، اما متأسفانه هیچ‌گاه برای ارتقاء فرهنگ حضور در ورزشگاه‌ها و تشویق هواداران به رفتارهای مثبت و سازنده اقدامی صورت نمی‌دهند. بدون شک، صرفاً اعمال جریمه‌ها نمی‌تواند به بهبود وضعیت کمک کند.

در نهایت، برای بهبود فرهنگ هواداری و کاهش ناهنجاری‌ها در فوتبال ایران، نیاز به همکاری و همدلی از سوی نهادهای مسئول، باشگاه‌ها و خود هواداران وجود دارد. ایجاد کانون‌های هواداری با ساختار مشخص و هدفمند، نظارت دقیق بر رفتار هواداران و ترویج فرهنگ مثبت می‌تواند به آینده‌ای بهتر و سالم‌تر برای فوتبال ایران منجر شود.